YEM TUZU

Hayvancılık insanlığın en eski uğraşlarından biridir. ilk olarak gücünden yararlanılmak için evcilleştirilen hayvanlar zaman geçtikte güçlerinin yanında çeşitli verimlerinden de yararlandığımız bir konuma gelmişlerdir.

Günümüz de ise gerekli olan, veriminden yararlandığımız hayvanların daha fazla ürün vermesini, daha kısa besleme dönemlerinde istenen verimlerini verebilmelerini sağlayacak önlemlerin alınmasıdır. Dünyada ve ülkemizde nüfusun hızla artması gıda maddelerine olan ihtiyaç ve talebinde aynı nispette artmasını beraberinde getirmektedir. Dolayısıyla insanların beslenmesinde et, süt, yumurta gibi hayvansal ürünlerin üretiminin artırılması büyük önem kazanmaktadır. Daha fazla, daha kaliteli, daha erken ve daha uzun dönemlerde hayvanlardan verim almayı gerçekleştirmek düşüncesiyle, karma yem teknolojisi 19. yüzyılda Avrupa, 1956 yılında da devlet teşekkülleri ile ülkemizde faaliyetlerine başlanmıştır. Genel olarak yemi şöyle tarif edebilinir. Hayvanların yaşaması, onlardan verim alınması gayesiyle yedirilen bir veya birden fazla hammaddenin karışımıdır.

Kesif Yem ;Halk arasında; sanayi yemi, fabrika yemi, karma yem diye bilinen kesif yemin tarifini ise şöyle yapabilinir; verildiği hayvanın ileride kendisinden beklenen verime göre, yaşamasını, büyümesini ve gelişmesini temin eden, verim devresinde yaşamasını etkilemeden, en çok ve en kaliteli ürün vermesini sağlayan, birçok hastalıktan koruyan, sağlığına dokunmayan, denemeler sonucu ortaya çıkan en yeni bilgilerle birden fazla ve yeteri kadar hammaddenin karışımıdır. Hammadde olarak; mısır, buğday, arpa, çavdar gibi tahıl daneleri, pamuk küspesi, soya küspesi, ayçiçeği tohumu küspesi, buğday kepeği, melas gibi tarımsal endüstri yan ürünleri kullanılmaktadır. Bunların yanında verileceği hayvana ve verimine direk etkisi olan vitaminler, mineral maddeler, koruyucular, büyütme etmenleri de karmaya girmektedir. Ülkemizde 6,000,000 ton yem üretilmektedir. Bunun içinde ülkemizde üretilen bütün hayvanların yemlerini bulabilmek mümkündür.

Yemler genel olarak iki kategoriye (sınıfa) ayrılırlar.
1-Tescile tâbi yemler
2-Beyana tâbi yemler

1 - Tescile tâbi yemler her yem fabrikasının önemli oranlarda ürettiği yemlerdir. Bunlar: Kanatlılarda: yumurta civciv yemleri, etlik civciv yemleri, etlik piliç yemleri, kesim öncesi etlik piliç yemleri, piliç geliştirme yemleri, piliç büyütme yemleri, yumurta l.ci dönem yemleri, Kuzu yemleri: Kuzu başlangıç yemi, kuzu büyütme yemleri, kuzu besi yemleri. Sığırlarda: buzağı başlangıç yemi, buzağı büyütme yemi, sığır besi yemi, sığır süt yemleri olarak sıralanabilir.

2 - Beyana tâbi yemler Yöresel olarak üretimleri değişiklik gösteren yemlerdir. Bunların fabrikalarda üretimleri nispeten düşük olur, ihtiyaç kadar üretilmektedirler. Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse; koşu atı yemi, bıldırcın yemi, somon balığı yemi, alabalık yemi, laboratuvar hayvanları yemi, koç aşım yemi, aygır aşım yemi, tay yemi, köpek yemi domuz yemi gibi yemler bu kategoriye girmektedir.

Yem fabrikalarında kaliteli bir yemin üretimi şöyle gerçekleştirilmektedir.
• Kaliteli yem üretmek için kaliteli hammaddeler alınmalıdır.
• Alınan hammaddeler, fabrikalarda işin uzmanları (eksperler) tarafından kontrol edilerek, ısınma, kızışma olup olmadığına ve nem oranlarına bakılır. Uygun olan hammadde üretim için alınır.
• Hammaddeler zincirli götürücüler veya kovalı elevatörler vasıtasıyla, yatay ambarlara veya dikey silolara taşınarak yem olacakları döneme kadar orada bekletilirler.
• Bekleme siloları ve ambarlar temiz ve havadar olmalıdır.
• Hammaddeler yem yapılacağı zaman, kırılmak ve öğütülmek üzere götürücülerle değirmen üstü silolara nakledilir.
• Değirmende öğütülen hammaddeler dozaj silolarında depolanır.
• Dozaj silolarında yapılacak yemin çeşidine göre bilgisayar vasıtasıyla her hammaddeden katılacak miktar (dozaj) ayarlanır.
• Her partide 1-2 ton yem dozajlanır.
• Bu karışıma vitaminler, kalsiyum katkıları, Üçleroğlu ürünleri, mineral maddeler, koruyucular ve büyütme etmenleri de ek olarak dahil edilir.
• Hammadde karışımı karıştırıcıya (mikser) gönderilerek burada 4- 4,5 dakika karıştırılır. Daha fazla karıştırılırsa, karışım içinde ayrışmalar; daha az karıştırılırsa dağılım iyi olmayacağından bu süre kullanılmalıdır.
• Karışan ve yem olmaya hazır duruma gelen mamul daha sonra melaslama ünitesine gönderilir.
• Bilindiği gibi melas şeker üretiminde ortaya çıkan pekmez kıvamında bir ürün olup, yeme hoş bir koku verir ve tadlandırır.